Gerontologia uniwersytety III ...
Gerontologia uniwersytety III wieku, Pedagogika Opiekuńcza, Pedagogika Opiekuńcza I rok, Gerontologia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Barbara Szatur-Jaworska
Instytut Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego
Polskie Towarzystwo Gerontologiczne
Tezy wykładu wprowadzającego
„
Misja
uniwersytetów trzeciego wieku
”
1. Krótka historia
uniwersytetów trzeciego wieku
a)
1973
– Uniwersytet w Tuluzie, Pierre Vellas – profesor na wydziale prawa i nauk ekonomicznych występuje z
inicjatywą utworzenia przy tymże uniwersytecie placówki przeznaczonej dla osób starszych nazwanej
uniwersyte-
tem trzeciego wieku
(Université du Troisičme Age – UTA). Cele powołania UTW:
− umożliwienie zdobywania wiedzy osobom starszym, które nie mogły się kształcić w młodości, a zawsze prag-
nęły studiować – wdrażania programu kształcenia ustawicznego;
− prowadzenie badań gerontologicznych;
− poprawa jakości życia starszego pokolenia m.in. poprzez szerzenie oświaty sanitarnej, pobudzanie aktywno-
ści izycznej, umysłowej i ekspresji artystycznej, otwarcie na wyzwania przyszłości;
− upowszechnianie wiedzy o starzeniu się i starości w społeczeństwie i wśród decydentów.
b)
1975
– powstanie z inicjatywy prof. P.Vellas Międzynarodowego Stowarzyszenia Uniwersytetów Trzeciego
Wieku (Association Internationale des Universités du Troisičme Age – AIUTA);
c
) 1975
– powstanie z inicjatywy prof. Haliny Szwarc pierwszego
uniwersytetu trzeciego
wieku
w Polsce – w War-
szawie, przy Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego;
d
)
Na świecie działa ponad 2000 UTW, a w Polsce około 00.
2. Różnorodność UTW
Pięć modeli UTW (wg materiałów z Kongresu AIUTA w Reims w 2006 r.,)
A. model „Vellas”, czyli zachodnioeuropejski;
B. model „anglosaski”,
C. model północnoamerykański strefy języka francuskiego;
D. model południowo-amerykański;
E. model chiński.
Kryteria wyróżniania modeli UTW:
− typ więzi łączących UTW z tradycyjnymi uczelniami wyższymi („uniwersytetami – matkami”);
− zakres oferty i różnorodność sposobów jej realizacji;
− typ uczestnictwa proponowany uczestnikom lub od nich oczekiwanego; pozycja uczących się wobec przeka-
zywanej wiedzy: słuchacze „wielkiego mistrza” czy agenci własnego kształcenia.
Ze względu na typ więzi łączących UTW z tradycyjnymi uczelniami wyższymi („uniwersytetami – matkami”)
można wyróżnić w Polsce dwa typy
uniwersytetów trzeciego
wieku
. Pierwszy, reprezentowany jest przez placów-
ki stanowiące integralną część wyższej uczelni, kierowany najczęściej przez pełnomocnika rektora danej uczelni.
Drugi typ stanowią uniwersytety luźno związane z wyższą uczelnią, powołane najczęściej przez stowarzyszenia
prowadzące działalność popularnonaukową oraz kulturalno-rekreacyjną. W Polsce obecnie oba typy uniwersy-
tetów występują równolegle, jednak zaznacza się przewaga uniwersytetów drugiego typu. Co roku powstają nowe
uniwersytety
– jako samodzielne jednostki bądź jako ilie UTW działających w większych miastach. W małych
miejscowościach współpracują często z prywatnymi szkołami wyższymi.
3. Rola UTW z punktu widzenia jednostki
• integracja z grupą rówieśniczą, rozszerzanie zakresu kontaktów społecznych;
• kompensacja utraconych ról społecznych (przede wszystkim zawodowej, ale także – w przypadku osób owdo-
wiałych – rodzinne);
• rozwój wiedzy i doskonalenie umiejętności praktycznych i dyspozycji osobowościowych;
• rekreacja i rozrywka sprzyjające zmniejszaniu stresu, wypełniające czas wolny;
• satysfakcja, lepsza samoocena, lepsza pozycja w rodzinie;
• pomaganie innym, uczenie innych, bycie przydatnym i użytecznym dla rówieśników oraz dla młodszych (gdy
UTW współpracuje z placówkami dla dzieci) ;
• uwolnienie się od stereotypów, które ograniczają aspiracje osób starszych, zniechęcają do aktywności;
• poprawa kondycji izycznej, promocja zdrowego stylu życia;
• rozbudzanie nowych zainteresowań.
4. Rola UTW z punktu widzenia społeczeństwa
• współpraca międzypokoleniowa – UTW współpracują np. ze świetlicami terapeutycznymi, domami dziecka;
• zmiana społecznego wizerunku starości dzięki wysłaniu do społeczeństwa komunikatu: „Aktywność w życiu
nie kończy się wraz z odejściem na emeryturę”. Przyczynianie się do osłabiania negatywnych stereotypów
człowieka starego;
• prawie wszystkie UTW rozwijają własny wolontariat po to, by udzielać pomocy potrzebującym i przede
wszystkim własnym członkom, którzy takiej pomocy potrzebują;
• UTW mogą stać się ośrodkami kumulacji społecznej pamięci, gromadząc i opracowując wspomnienia, two-
rząc „archiwa życia codziennego”.
5. Wyzwania stojące przed UTW
• Czy misją UTW ma być tylko poprawa jakości życia w starości, czy także powinny być włączone do systemu
kształcenia ustawicznego, a ich misją powinno być także przywracania starszych ludzi rynkowi pracy?
• UTW realizują misję edukacyjną głównie wobec swoich uczestników. Jak zwiększyć ich udział (co zakładał
Pierre Vellas) w upowszechnianiu wiedzy o starości i ludziach starych w otoczeniu UTW? Czy i jak włączać
je do badań gerontologicznych?
• Rosnące zainteresowanie ze strony seniorów (popyt przewyższa podaż). Jak utrzymać wysoką jakość zajęć
tworząc nowe UTW?
• Wkraczanie w wiek emerytalny pokolenia baby-boom – relatywnie dobrze wykształconego, ukształtowanego
przez zmieniający się rynek pracy, „oswojonego” z nowymi technologiami. Czy dotychczasowa oferta będzie
dla tych osób zadowalająca?
• Problemy z inansowaniem działalności jest powszechną (także na świecie) bolączką UTW. Stosunkowo rzad-
ko mogą one liczyć na regularne dotacje ze strony władz. Często utrzymują się głównie z wpłat uczestników
(składki członkowskie, opłaty za poszczególne zajęcie) i dzięki ich nieodpłatnej pracy. Konieczność włączania
się do lokalnych projektów edukacyjnych, kulturalnych, socjalnych, by w ten sposób uzyskiwać środki i ko-
nieczność nauczenia się opracowywania takich projektów przez uczestników UTW. Jak zapewnić stabilność
inansowania bez uzależniania się od sponsora?
• Rozwój internetu i kształcenia za jego pośrednictwem (e-learning) powinien być w większym niż dotychczas
stopniu uwzględniany w programach UTW. Chodzi nie tylko o naukę obsługi komputera i poruszania się w sie-
ci, ale wykorzystanie tych umiejętności do zdobywania wiedzy. E-learning kosztuje, ale zarazem daje możliwość
docierania z wiedzą do osób, które nie mają możliwości udziału w tradycyjnych formach kształcenia.
• Interet to także środek pozwalający na bardziej intensywne kontakty międzykulturowe. Czy UTW nie po-
winny kłaść jeszcze większego nacisku na kształcenia w zakresie języków obcych, by umożliwiać osobom
starszym owe kontakty międzykulturowe?
2
[ Pobierz całość w formacie PDF ]